nga Vehap S. Kola
I.
ʽAlī ibn Ebū Ṭālib (r.a.) e përshkroi
Profetin (s.a.ë.s.) në këtë mënyrë: “Ai nuk ishte vulgar, as nuk e falte
vulgaritetin dhe nuk bërtiste në treg. Ai nuk e kthente të keqen me të keqe,
por falte dhe nuk vinte re. Kurrë gjatë gjithë jetës së tij nuk qëlloi kënd me
dorën e tij, përveç se kur luftonte në emër të Allahut. Nuk qëlloi kurrë shërbëtorin
as gruan. Unë kurrë nuk e pashë të hakmerrej për një padrejtësi që i
shkaktohej, përveç rasteve kur shkileshin ndalesat e Allahut. Nëse shkileshin
kufinjtë e Allahut, ai ishte nga më të zemëruarit. Saherë i jepej mundësia të
zgjidhte, zgjidhte me të lehtën. Kur hynte në shtëpi, ishte si çdo burrë;
pastronte tunikën e tij, milte dhinë dhe shërbente vetë.
Ai e përmbante gjuhën nga çfarë nuk
i interesonte. Ai i afronte njerëzit dhe nuk u rrinte larg. Ai e nderonte
njeriun e fisëm dhe i besonte përgjegjësi. Ai ishte i matur me njerëzit dhe
frenohej para tyre, por nuk e kursente buzëqeshjen e ngrohtë apo sjelljen e
duhur. Ai interesohej për shokët e tij dhe pyeste njerëzit për to. Ai e përkrahte
të mirën dhe e përmirësonte atë dhe i kundërvihej të keqes dhe e luftonte atë.
Ai ishte i qetë dhe i qëndrueshëm. Nuk ishte kurrë i shkujdesur, që njerëzit të
mos mësoheshin të shkujdesur dhe të bëheshin mospërfillës. Ishte i përgatitur për
çdo rast dhe kurrë nuk i mungonte drejtësia, as nuk e tepronte. Më pranë tij qëndronin
njerëzit më të mirë dhe njerëzit më të mirë në sytë e tij ishin më të kuptueshmit
në këshillë. Më i larti mes tyre ishte më i kujdesshmi me të tjerët dhe ai që i
ndihmonte njerëzit. Saherë ulej apo ngrihej lëvdonte [Zotin]. Nëse shkonte në
një kuvend, ulej në fund të grupit (dhe jo në krye) dhe kështu i nxiste njerëzit.
Çdokujt që ulej pranë tij, i jepte vëmendje, aqsa çdocili prej tyre ndihej se
askush nuk ishte më i rëndësishëm se ai për Profetin. Nëse vinte dikush të ulej
pranë tij apo t’i kërkonte një nder, ai ishte i durueshëm dhe qëndronte me të
derisa miku të largohej. Kushdo që vinte me një kërkesë ndaj tij, kthehej me çfarë
kishte kërkuar ose me një fjalë të përzemërt. Gazmendi dhe sjellja e tij e mirë
i kishte pushtuar të gjithë, saqë ai u bë si një baba për ta dhe të gjithë
fituan të drejta të barabarta. Kuvendet e tij ishin kuvende dijeje, përunjësie,
durimi dhe fisnikërie. Aty nuk ngrihej zëri, as nuk shkileshin ndalesat. Ai nuk
i vinte në dukje gabimet e të tjerëve, por nuk reshte së këshilluari dronë ndaj
Zotit. Gjatë këtyre kuvendeve, respektoheshin të thyerit në moshë, fëmijëve u
falej mëshirë, u jepej përparësi atyre që ishin më ngusht dhe mbroheshin të
huajt.”
Ai vijon: “Ai ishte paprerë i buzëqeshur,
miqësor në sjellje, i butë në natyrë. Ai nuk ishte i vrazhdë, i pashpirt, i
zhurmshëm, shfrytëzues apo dorështrënguar. Çdo gjë që nuk i pëlqente, nuk e përfillte
dhe kurrë askush nuk u dëshpërua prej tij. Asnjëherë nuk iu përgjigjej nënçmimit
apo fjalëve të ulëta. Ai ia kishte ndaluar vetes tri gjëra: debatin, mendjemadhësinë
dhe atë që nuk i takonte. Nga tri gjëra i lehtësoi njerëzit: nuk diskreditonte
askënd as nuk i fyente, nuk gjurmonte nderin apo çështjet e tyre private dhe
fliste vetëm në rastet kur shpresonte se do të shpërblehej. Kur fliste, pjesëmarrësit
i ulnin kokat si t’u ishin ulur zogj mbi supe. Kur ai mbaronte, ata flisnin.
Ata nuk haheshin për fjalën me njëri-tjetrin në prani të tij, por kur dikush
fliste, e dëgjonin derisa të mbaronte. Në prani të tij, fliste i pari i tyre.
Qeshte me njerëzit dhe shprehte habi. Kishte durim me të panjohurit kur flisnin
ashpër dhe kërkonin shumë, aqsa shokët e tij do t’i qëllonin. Ai thoshte: “Nëse
shihni ngusht ndokënd, silleni tek unë. Pranonte lëvdatë vetëm prej njerëzve të
matur dhe të përmbajtur. Nuk ndërkallte të folmen e tjetrit nëse nuk mëkatonte,
për çka ai mund t’i qortonte apo mund të largohej. Ai ishte më zemërgjeri, më
fjalëdrejti, më i buti dhe fisnik në marrëdhënie. Ai që e shihte për herë të
parë, i frikësohej, ndërsa ai që shoqërohej me të, e donte. Ata që e
përshkruajnë thonë: “Nuk kam parë kurrë më parë apo më pas një njeri të
ngjashëm më të, paqja qoftë mbi të’”.
II.
Nën ndikimin e kësaj
biografie karakteriale të Profetit, unë mund ta përfytyroj atë si një njeri që
ec mbi vezë dhe kujdeset që të mos thyejë asnjë syresh. Mund të thirren në
ndihmë shumë virtyte dhe vlera të larta morale për të përmbledhur më besnikërisht
këtë përshkrim mallëngjyes të ʽAlīut për Profetin dhe secili prej tyre do të
ishte me vend. Por vetëm një prej tyre do të ishte i mjaftë: vetëpërmbajtja. Kurdo
kishte një gëzim, një ngjarje të pakëndshme, një rrezik apo një kuvend miqësor,
ai festonte, trishtohej, përgatitej apo bisedonte duke qenë i bindur se ajo që
po bënte ishtë një gjë e drejtë dhe e dashur për Zotin. Mund ta përfytyrojmë
Profetin që mendohet mirë përpara se të hedhë një hap, përpara se të marrë një
drejtim, para se të flasë apo të gjykojë. Por nuk mund ta përfytyrojmë Profetin
me toruan të humbur, ne mes të panikut, në histeri apo në akte, për të cilat më
pas duhej të ndjente keqardhje. Kësisoj mund të kuptojmë se misioni i tij ishte
i rëndësishëm dhe një mision serioz mund të përmbushej vetëm me maturi.
Megjithatë, shumëkush
mund ta keqkuptojë vetëpërmbajtjen dhe maturinë e Profetit. Mbi këtë argument,
Lindjes i mvishet tipari i mefshtësisë, dembelizmit dhe prapambetjes. Ndërkaq,
me konkurrencën dhe ndryshimin e pandërprerë në thelb të tij, qytetërimi modern
dhe mënyra bashkëkohore e jetesës ngjajnë, në një këndvështrim, si sipëror ndaj
asaj letargjie orientale. Është e vërtetë se fati i Islamit u themelua si një
qytetërim i qëndrueshëm, në komunitetin e ngulitur të Medinës. Është kaq e vërtetë,
gjithashtu, se mënyra moderne e jetesës në qytetërimin judeo-kristian pikëniset
në fatin e pasigurt dhe të paqëndrueshëm të hebrenjve në shkretëtirë. Por kjo
nuk do të thotë aspak se dinamizmi dhe arratia nga boshti i traditës të përbëjë
një avantazh ndaj maturisë dhe natyrës qendërsore të Islamit.
Për gjithkënd që mund të
keqkuptojë vetëpërmbajtjen e aktualizuar të Profetit dhe atë të priturën nga çdo
musliman, është e dobishme të përpiqet të rrokë pozitën qëndrore të Zotit në
mendimin dhe veprimin e Muhamedit dhe çdo pjesëtari të bashkësisë së tij.
Veprimi dhe mosveprimi i tij përcaktohej nga vetëdija e plotë mbi vështrimin e
plotë Hyjnor dhe bindja se përgjegjësia para të Gjithëditurit në Ditën e
Gjykimit nuk është aspak e lehtë, as e shmangshme.
Vetëdija dhe bindja e
tillë përcaktonin plotësisht qëndrimin dhe veprimin e Profetit dhe ai, kësisoj,
i jepte Islamit, përmes rolit qëndror të modelit të tij, një natyrë evolutive,
e jo revolutive. Ndryshimi përmes transformimit gradual dhe organik të
institucioneve dhe elementëve të shoqërisë njerëzore, dhe jo përmes përplasjes
me to apo thyerjes së tyre, ishte metoda e vënë në veprim nga Islami. Kjo metodë
nuk u zgjodh as rastësisht, as për shkak të pamundësisë së përballimit të
alternativës së përplasjes. Nëse kjo do të ishte e vërtetë, atëherë Profeti dhe
komuniteti i besimtarëve do të ishin lirisht të ashpër dhe arrogantë me pakicën
hebraike të Medinës, apo me popullsinë, dikur persekutuese e tashmë të nënshtruar,
të qytetit të Mekës në çastin e çlirimit. Kësisoj, qëndrimin dhe veprimin e
Profetit nuk e kishte përcaktuar asnjëherë qëndrimi apo veprimi i subjektit
ndaj tij personalisht, por vetëm vetëdija mbi shikimin vigjilent të Qiellit.
Ndoshta një njohje e vërtetë
dhe e pakompromentuar e Profetit do t’i ndihmonte njerëzit që të ndërtonin një
klimë më të qëndrueshme mirëbesimi dhe pajtimi. Me gjasë, botës do t’i ishin
kursyer disa shfaqje cinike të arrogancës dhe shpotisë ndaj muslimanëve dhe
poaq shpërthime histerike të irritimit të vetë muslimanëve në reagimin ndaj
tyre. Prapëseprapë, të paktën muslimanët do të kishin dhënë kontributin e tyre
përmes një reagimi të matur dhe të vetëpërmbajtur ndaj tyre, Askush nuk mund të
thotë se karikaturimi i profilit të Profetit është një akt naiv dhe që vjen nga
padija: ky do të ishte një argument tërësisht i papranueshëm. Ndërsa nga ana
tjetër, duket se arenën e kësaj ndeshjeje të paqytetëruar dhe të pakulturuar e
ofron në mënyrë naive vetë bota islame. Respekti duhet merituar. Nëse të tjerët
nuk na respektojnë, kjo nuk do të thotë se ne nuk kemi mundur t’i detyrojmë të
tjerët të bëjnë kështu. E kundërta, nëse të tjerët nuk na respektojnë, ne nuk
kemi mundur t’i bindim ata se ne jemi dinjitozë.
Modeli i Profetit duhet
të kuptohet në dritën e statusit të tij, si mëkëmbës i Zotit (khalīfetu’Llāh) në tokë. Si mëkëmbës, ai
duhet të përfaqësonte dhe reflektonte Cilësitë e Larta Hyjnore në marrëdhënie
me komunitetin e njerëzve dhe mjedisin natyror, ku drejtësia garanton një pozitë
të mesme të paprekur. Ndërkaq, përfaqësuesi i Zotit duhet të kujdeset për
rendin në tokë, për mirëqenien e krijesave dhe për ruajtjen e mjedisit dhe
burimeve natyrore. Misioni i tij nuk është të mbrojë dhe garantojë të drejtat e
tij personale, por të përpiqet që të sjellë në Qiell një rekord të mirë.
III.
Ndërsa lexon se si e
kujton Profetin një nga njerëzit që e kanë njohur më mirë atë, bindesh se mizëria
e frikërave, vuajtjeve dhe pakënaqësisë së njeriut të sotëm, musliman apo jo,
besimtar apo ateist, buron nga baltovina e karakterit të keq. Një qasje e përmbysur
sipas të cilës mirëqenia njerëzore nis me kërkimin e të drejtave, dhe jo me përmbushjen
e detyrimeve, i ka shformuar karakteret e njerëzve. Përfundimi mund të merret
me mend: askush nuk merr atë që i takon, sepse askush nuk ka përmbushur
detyrimin që ka ndaj tjetrit; sepse askush nuk mendon të japë atë që mundet për
botën.
Siguria mbi pasojat është
një parakusht i domosdoshëm për veprimin e patensionuar. Profeti ishte i bindur
se Zoti është i gjithëpranishëm përmes gjithëveprimit në kozmos, në jetë. Nisur
që këtej, ai nuk kishte ndonjë brengë mbi të ardhmen, duke qenë i patundur në
besimin e tij mbi rolin Hyjnor në skenën e historisë. Sakaq, Profeti ndërroi
jetë, por gjithëprania Hyjnore përmes gjithëveprimit nuk reshti së përcaktuari
kahjen dhe pasojat zhvillimeve në shoqërinë njerëzore. Prandaj, i këtillë duhet
të jetë edhe qëndrimi i besimtarit musliman, pjesëtarit të ummetit, bashkësisë së themeluar nga vetë Profeti a.s. Ky duhet të
jetë edhe kuptimi i jetërrëfimit të Profetit: të jetë modeli i muslimanit.
No comments:
Post a Comment