Gjithmonë më ka munduar padija mbi hijen e rëndë që lëshonte shamia në kokën e nënës sime. Në fakt ajo ishte një formë krejt e personalizuar e mbulojës dhe aspak një respekt i mykur në mendësitë e panjohura tashmë, të atyre që e kishin bërë zakon mbulimin e kokës me një shami.
Gjithseqysh kjo shqyrtesë mbetet në pragjet e përshtypjes personale dhe thellësisht personale. Ajo është e vlefshme pikërisht pse është e tillë sepse mendoj se kjo është gjëja e re që mund të thuhet; ajo që unë e kam dhe të tjerët mund ta njohin, pothuaj, vetëm përmes meje. Pejgamberi Muhamed (pqmt) ka thënë se ka aq rrugë që të shpien te Zoti saç ka bij të Ademit. Prandaj reflektimet e hedhura në këto rreshta mund të lënë përshtypjen e të papërsosurës dhe të pangjitshmes te shumëkush.
Ajo që dua të shpreh fund e krye këtu, është mbresa ime se ka një dinjitet solid në imazhin e një gruaje (apo vajze) me kokën e mbuluar. E nisa me portretin e nënës sime pasi ajo është gruaja që kam njohur më mirë deri sot. Si sot më kujtohen të gjithë çastet që më mbetën të pashpjeguara; çaste që më kanë bërë të mendoj dhe të krijoj bindjen e palëkundur se nëna ime kishte një rëndim drithërues dhe frikësues në sytë e njerëzve.
Asnjëherë nuk e kam kuptuar se si një grua me rroba të tërhequra deri lart mbi gju, me dërrasën e kraharorit të shfaqur dhe me një varg perla hedhur qafës, pasi ka harxhuar shumë energji dhe mjeshtëritë e grimierëve, mund të përfaqësojë një vend në rolin e ministres së jashtme. Dua të pyes, kush është roli i një fustani të shkurtër në paraqitjen dinjitoze të një gruaje? Ose më mirë, a ka ndonjë kontribut në rritjen e krenarisë së një gruaje, një rrobë që nuk arrin ta mbulojë atë?
Është e kuptueshme se kjo do ta bënte një grua ngushtësisht me të miqësueshme por aspak më të respektuar. Xhentilesa që britet me të madhe nga turma burrash lapërdharë është vetëm një zgjatim i shëmtuar i gjithë asaj orvatjeje shekullore për të zënë kryet e vendit në rradhët e turpshme të vlerësimit mishtor. Në fakt xhentilesa është virtyt por ajo nuk mund të jetë kurrsesi një e mirë publike që ofrohet pa kriter. Nga ana tjetër edhe gruaja e meriton këtë xhentilesë nga një qasje tërësisht e individualizuar. Implementimi i parimeve të ekonomisë së lirë të tregut në këtë raport, vetëme përfund gruan në një turrë apo grumbull të konkurrueshëm. Një burrë mund të jetë i konkurrueshëm, por një grua jo dhe jo.
Gjithnjë rreth burrave është drejtuar pyetja “sa?”, dmth sa ushtarë, sa të fortë, sa të zgjuar dhe sa budallenj, sa para, etj. Ndërkohë për gruan në të njëjtën kohë dhe vetëm pak më tutje ndoshta, shtrohej pyetja “a?” Pyetja e rrezikshme rreth gruas e vë atë përpara dy mundësive; është ose nuk është. Tamam kështu, është apo nuk është dinjitoze një grua?
Asgjë lozonjare nuk ka në imazhin e nënës sime. Ajo është shumë e kujdesshme që rrobat e saj të jenë të gjata (paraqitja e saj të jetë dinjitoze) aq sa të mos e pengojnë të bëjë punët e shtëpisë, të gatuajë, të pastrojë, të zbukurojë dhe të jetë mikpritëse. Njëkohësisht rrobat e saj nuk e pengojnë të vizitojë të afërmit, të marrë pjesë në festat dhe hidhërimet e tyre.
Në shtëpitë tona, në institucione, mjedise akademike, trotuare e gjer në ambjente argëtimi mund të vihet re ndryshimi katërcipëror. Është plotësisht e kuptueshme pse Zoti shpalli se ruajtja e pamjes së gruas e pozicionon atë veç nga të pandershmet, të parespektuarat. Kur është në shqyrtim një grua që i është bashkangjitur porosisë për të zbukuruar pamjen me një rrobë të tërësishme ndërron në një mënyrë po kaq tërësore qëndrimi i njerëzve. Për të qenë më të qartë, qëndrimi i tyre është një lloj i shprehjes së respektit dhe njohjes së pacënueshmërisë së figurës së saj.
Një mbresë enigmatike përzier me një profil të paaksesueshëm që krijohet gati automatikisht në vetëdijen e bashkëqytetarëve dhe farefisit të një gruaje me kokë të mbuluar, janë të pangjashme me pakujdesinë e të gjithëve për të mos i bërë “një” krejt ato gra që nuk bëjnë pjesë në grupin e mësipërm. Ai segment besimtaresh, grash tradicionale me virtyte që nuk janë të motivuara në mënyrë flagrante nga besimi fetar, rrezikojnë të keqkuptohen dhe të përfshihen në të njëjtin grupim social me ato që veshjen e tyre e kanë reflektim të ndërmendjeve të tyre të zdërhallura, vetëm për shkak të këtij dekori jo të fismë.
Me të vërtetë, pse u dashka që gra besimtare, gra të virtytshme, edhe pse jo fetare, ta marrin si përfundimtar modelin e ofruar nga proçeset shthurëse të shekullit të XX dhe të mos jenë të vëmendshme ndaj përbashkimit të urryer me atë fytyrë që vetë ato e shohin me neveri?
Dinjiteti, sipas përkufizimit të Cambridge Advanced Learners Dictionary, është sjellja e kontrolluar, serioze dhe e qetë, që i bën njerëzit të të respektojnë; mendimi që ju mund të keni mbi standartin e rëndësisë dhe vlerës suaj personale.
Është e çuditshme që për kuptimin e dytë të fjalës dinjitet, fjalori jep një shembull shpjegues si ky, “Si mund të visheni me rroba kaq të përdala? A nuk keni pak dinjitet?”(1)
Zoti ka shpallur në Kuran, “O bijtë e Ademit! Njëmend Ne hodhëm përsipër jush petk për t’ju mbuluar dhe për t’ju zbukuruar, por petku i devotshmërisë është petku më i hijshëm...” [A’rafë:26]
Petku i devotshmërisë është prej drite, pikërisht si pektu i Ademit dhe Havasë në xhenet. Por, po të ndjekim gjurmën e dramës së tyre qiellore, vijmë në rreshtat e trishtueshëm të zbulimit përmes zhveshjes së petkut të dritës, petkut të devoshtmërisë. Kjo ngjau vetëm atëherë kur njeriu e shkeli porosinë e Zotit dhe u gënjye të presë favore prej shejtanit dhe veprës së tij të ulët.
Botëkuptimi i disave se të qënit e njeriut (gruas në këtë rast) i (e) devotshëm (me) është mjaft për të shpalosur një karakter dinjitoz, bie poshtë, përse kahu i veprimit është i kundërt. Fabula nuk nis te devotshmëria, por te vepra e cila lëshon ngjyrën e saj mbi fortësinë e lidhjes së njeriut me Zotin. Pra, zbatimi rigoroz i porosisë së Zotit për të mbuluar kokën me shami është një ndër endësit më të mirë të rrobës së devotshmërisë së një gruaje. Sakaq dinjiteti është fëmija i saj i parë.
Çuditem me qëndrimin e shumë grave që e lidhin shumë dobët dinjitetin me ruajtjen e intimitetit të tyre. Si mund të përbëjë dinjitet shfaqja në publik e asaj që është private? Sigurisht mund të ngrihen debate dhe diskutime të gjata rreth kufinjve që shquajnë privaten nga publikja. Përkufizimi që Cambridge Advanced Learners Dictionary jep për fjalën privaci (privacy) është, “e drejta e çdokujt për të mbajtur të fshehta çështjet dhe marrëdhëniet personale”, ose “gjendja e të qenit vetëm”(2) dhe ç’është më befasuese pjesët e turpshme të trupit të njeriut konsiderohen “pjesë private”(3) (privat parts).
Mua më duket se, më shumë se një e drejtë, privacia duhet të jetë një përgjegjësi, sidomos kur gjykohet nga këndvështrimi religjoz, ashtu siç konsiderohen përgjegjësi (amanet) të gjitha të drejtat dhe lirshmëritë e tjera të njeriut. Liria dhe e drejta e tij për t’iu bindur apo për ta kundërshtuar Zotin e Shumëlartë, janë pikërisht përgjegjësia e tij themelore. Është për këtë arsye që njeriu është një qenie morale. Edhe privacia, ruajtja dhe paprekshmëria e nderit, idealizmi karshi oportunizmit, janë karta e lëshuar në dorën e njeriut; “...qoftë mirënjohës apo bukëshkalë” [Insanë:3). Besa që gruaja duhet të mbajë karshi Zotit, në këtë rast, është ruajtja e dinjitetit të saj.
Shkroi: Vehap S. KOLA
17 Janar, 2008
No comments:
Post a Comment