Shtëpia ime, ajo e vjetra; shtëpia e fshatit, ka një dritare të vogël nga lindja. Atëbotë, nuk e kuptoja pse e kishin lënë atë dritare të pavend dhe të ngushtë për të sjellë dritë mjaftueshëm. “Është për të parë diellin, bir!” – më pati shuar kureshtjen gjyshi, ndërsa u dha vetullave, si për të shkundur peshën e përtesës për t’iu përgjigjur pyetjeve të mia lumë.
“Kur agjërojmë, sa herë vëmë në gojë një kafshatë tjetër, i mbajmë sytë nga kjo dritare” – dhe u kollit për t’i dhënë kohë vetes dhe për të prerë pyetjen time që priste (dmth s’priste).
“Kur qielli zë e zbardhet në shtegun nga del dielli, atëherë e lëmë bukën dhe e ngremë sofrën. Që nga ai çast e deri në muzgun e mbrëmjes, mbahet” (agjërohet).
“Jo, bir! Pas syfyrit nuk flihet! Falim sabahun dhe këndojmë qitab!” – se kështu i thonin Kuranit të moçmit tanë. Dhe ashtu siç është i përhumbur, me zërin e tij të lëvyrët nga kollitjet që s’kanë të numëruar, me theksimet turqishte e persishte të tingujve, këndon “All-llahu Nurus-semavati vel erd...” deri në fund. I ngjan një kënge dhe fundi i saj është kaq i shtrirë dhe i pahetueshëm.
* * *
Në dritaren e vogël të shtëpisë sime, asaj të vjetrës; shtëpisë së fshatit, drita nis të lëshojë lastarë të bardhë, të dëbortë gjer në verbim, që ndërfuten nëpër zgafellat e errësirës duke lënë anash hijet; hijet janë bijtë e fjetur të dritës. Fytyra e gjyshit, si qiell i rrudhosur nga vranësirat, zë e përndritet dhe kënga e tij nis të përndahet gjer në boshet më të largëta të dhomës; kërkon njëri pas tjetrit damarët e tij dhe e përfshin kryekrej.
Drita bëhet më e shpeshtë, më e dendur, dhe hijet theksojnë si me laps ngjyrën e errët, kushedi, për të dëshmuar forcën e saj. Sakaq ngjyrosen me të kuq, mollëzat e gjyshit, duke folur për gjallimin e tij, për të treguar gjakun që rrjedh gjithnjë e më shpejt ndër to. Prania e këngës ndjehet në jehimin e grykave të orvatjes së tij, gjer në perëndim të diellit.
Gjyshi im ndez ndaj agimesh flakën e jetesës në diellzimin e këngës së tij. Ashtu niset nëpër kreshtat e ditës së vet, me bukën e drekës me vete dhe hapin e njëjtë si herën e parë, kur nisi të dilte në punë me burrat. Me sytë si dy përshkëndija zjarri, rrëmen në qiell dritën e hedhur mrekullisht mirë, dhe “s’gjen asnjë çallë”. I kthehet tokës për të kundruar gjurmëzimin e jetës, jetës së vet, a thua sot po zë fill.
* * *
Nga qitabi i gjyshit tim, dalin tufat e dritës që përhidhen skutë më skutë gjer në pafundje. Në mendjet tona vocërrake marrin trajtë imazhe lloje-lloje dhe në veshët tanë kumbon tingulli i këngës, ashtu si në sytë tanë shpërfaqet jeta – mrekulli.
Nga qitabi i gjyshit tim dalin si shkulma drite të një agimi shpërthimtar, të qarat e para të fëmijëve tanë, si këngë shpresuese, si klithmë shqiponje që tremb çdo tmerr të mëvonë, si çelja e vrullshme e luleve pa pasur dro nga vesa. Lastarët tanë mësojnë të ecin hop-hop në gjurmë të prera fort në shekuj të shekujve, pa ndërdyshje, nga kalimtarët e mëhershëm. Toka e udhës sonë është e fjetur, nga djersimet e mundit, nga rëndimi i këmbëve të gjakosura të udhëtarëve. Ja pse mbetet ashtu, e paprekur, edhe pas vërshimesh të egra nënjerëzore.
Letra e vjetëruar e qitabit nga shfletimet e feksjeve te ditës dhe lëkura e rrudhme e gjyshit të moçëm më shfaqen një. Mes brazdave të letrës, kashtisur me grimca gërmash, nëpërduket vegimi i Mësonjësit, që flet ose hesht, por s’resht së shpjeguari fjalët e Librit; flet apo hesht, hapat e tij bien Librin kaq pranë.
* * *
Në thellinat e shpirtit tim, atij të vjetrit, që Zoti ma fali që Ditën e Parë, qeton një vaj i kulluar, gati të ndriçojë pa e prekur flaka; vaj prej një peme të bekuar, në enën e bërë nga Duart e të Shumëlartit; vaj i paqtuar nga lapërdhitë djallëzore, i ruajtur nga rropullitë turbulluese të mishrave të hazdisur; vaj, për një kandil që shkëndijëzon në pritje të një shkrepje flakëruese.
Në odën e vogël, ku fle gjyshi im, mbi kryet e krevatit të drunjtë, të moçëm sa vetë ai, hapen fletët e vjetëruara të Librit. Filloj të përpij me sy të uritur fjalët që përndezin shpirtin gjer në rrëmbim. Shfletimi lëshon zë ledhatar dhe kandili nis të ngrohet nga avujt e largët. Nga shkrepëtima e fjalëve, u ndez. Aty për aty ndriçon honin e cakfundëm të qënies sime. Dritë mbi Dritë. Zoti është Dritë e qiejve dhe e tokës dhe flaka e saj ndez një pas një kandilët.
Udha është ndriçuar dhe unë gjakoj me Librin në dorën time të djathtë, si kandil për të parë dhe bukë për të jetuar, njëherësh.
Vehap S. Kola,
Tiranë më, 28 Dhjetor, 2007
No comments:
Post a Comment